Oratorio dei Crociferi

Het Oratorio dei Crociferi (oratorium) en het hospitaal met dezelfde naam, werden in de tweede helft van de twaalfde eeuw gebouwd in opdracht van ‘de orde der crociferi’, kruisdragers. Zij werden zo genoemd naar het houten kruis dat de broeders in de hand droegen of naar het kruis waarmee hun habijt gemerkt was. De oorsprong van de orde moet waarschijnlijk gezocht worden in het Heilige Land ten tijde van de kruistochten. De Italiaanse orde kreeg de pauselijke goedkeuring in 1186, maar werd in 1650 opgeheven. Eerst was het gebouw een gasthuis voor pelgrims en kruisvaarders op weg naar het Heilige Land. De bouw van het dertiende-eeuwse armenhuis werd mogelijk gemaakt door een legaat van doge Renier Zen in 1268.

Het oratorium leed ernstige schade bij de overstroming van 1966. De vloeren van het hospice en van het oratorium waren ernstig beschadigd. De Stichting Nederlands Venetie Comité financierden de restauratie van de houten lambrisering en de banken in 1985.

Gabriele Bella

Op het schilderij van Gabriele Bella, Il gioco del pallone ai Gesuiti, tegenwoordig in het Museo Querini Stampalia, kunnen we zien hoe het Oratorio dei Crociferi er aan het eind van de achttiende eeuw uitzag.

detail schilderij Bella
detail schilderij Bella

Palma il Giovane

Tussen 1583 en 1591 versierde Palma il Giovane de kapel met een unieke schilderijencyclus, dankzij een gift van doge Pasquale Cicogna. Palma il Giovane is de schildersnaam van Jacopo Negretti, een achterneef van Palma il Vecchio.

Voor meer informatie: Cyclus van Palma il Giovane

Palma il Giovane heeft doge Zen, samen met de dogeressa en enkele procuratoren van San Marco, afgebeeld op het schilderij op de wand tegenover het altaar:

Doge Zen en dogaressa - Palma il Giovane
Doge Zen en dogaressa – Palma il Giovane

In de vijftiende eeuw werd het hospitaal omgebouwd tot een liefdadige instelling voor een twaalftal armlastige weduwen. Tegenwoordig is het een bejaardentehuis voor vrouwen.

Het Oratorio dei Crociferi is voor het publiek toegankelijk in de maanden april tot oktober. Alleen op vrijdag en zaterdag van 15.30 tot 18.30 uur (wij, Poorters, krijgen uiteraard een privé-rondleiding).

Adresgegevens: Oratorio dei Cruciferi
Venezia, Cannaregio 4905
Campo dei Gesuiti
Fermata vaporetto ACTV: Fondamente Nove

Overstroming

 Het oratorium leed ernstige schade bij de overstroming van 1966.
De vloeren van het hospice en van het oratorium waren ernstig beschadigd. Het tehuis werd vrij snel hersteld en weer in gebruik genomen. Het oratorium echter werd gedurende lange tijd, zowel voor de bewoners als voor het publiek, ontoegankelijk verklaard.

lambrisering
lambrisering

De restauratie kon worden uitgevoerd dankzij de financiële bijdragen van de Engelse, Zweedse, Texaanse en Nederlandse comitati privati. De Poorters van Venetië financierden de restauratie van de houten lambrisering en de banken

Het is misschien aardig om te vermelden dat Zeno Cicogna, een van de afstammelingen van de hiervoor genoemde doge Cicogna, zijn “steentje” heeft bijgedragen aan de restauratie. Hij bekostigde de restauratie van de drie schilderijen waarop doge Cicogna is afgebeeld.

In 1984 werd het Oratorio dei Crociferi weer opengesteld voor het publiek, in tegenwoordigheid van de Engelse Koningin-Moeder – en uiteraard een delegatie van de Stichting Nederlands Venetië comité

Restauratierapport

Citaat uit het restauratierapport zoals gepubliceerd in Venice Restored 1966-1986. The Unesco Campaign and the contribution of private organizations.

After having detached the wooden covering of the walls, the walls themselves were repaired using the scuci-cuci (undo-redo / patching) technique, reconstructing them to a height of three meters with handmade bricks and the insertion of two isolating layers in order to hinder rising damp.

The wooden panelling was in disastrous condition after the flood of 1966. It was subjected to a dual restoration project entrusted to two different restoration firms. The first consisted of a disinfestation, the disassembly, cleaning and partial reassembly of the individual parts. The second was a painstaking pictorial restitution of the various elements, integrated with hatching in the areas of imitation marble decoration, and their reassembly and final waxing.

The external plastering was redone with a composition of aged lime. Beneath the flooring, a tidewater control tank was constructed of reinforced concrete at the dept of seventy centimeters. The terracotta floor tiles were removed. Although initially they were to be reutilized, it was later decided to reconstruct a ‘pastellon’ flooring (a composite of plaster, brick dust, and Istrian stone fragments) reproducing the earliest floor found in the zone beneath the wooden wall coverings.

A waterproof layer was then installed beneath the roof. The marble altar was cleaned and the stone door and window frames were restored. The closures were replaced and the woodwork restored.

Jeanne van der Stappen, Handleiding Poortersreis 2006.

“De meeste gegevens en de afbeeldingen heb ik ontleend aan het boek: Silvia Lunardon, Hospitale S Mariae cruciferorum L’ospizio dei Crociferi a Venezia. Uitgeverij IRE, Istituzione di Ricovero e di Educazione. Venetië, 1995.”